Quan hôn tang tế: 4 nghi lễ quan trọng nhất trong đời của người Hàn
Định nghĩa và chi tiết về nghi lễ truyền thống độc đáo Quan hôn tang tế (관혼상제) của Hàn Quốc!
Xin chào! Chúng mình là khám Creatrip! Cùng phá Hàn Quốc với chúng mình nhé!
Bạn đã bao giờ nghe nói đến Quan hôn tang tế (관혼상제), 4 lễ nghi quan trọng không thể bỏ qua trong vòng đời con người ở xã hội Hàn Quốc xưa chưa?
Hôm nay, cùng chúng mình tìm hiểu về Quan hôn tang tế trong văn hóa truyền thống của Hàn Quốc nha!
Định nghĩa và lịch sử của
Quan hôn tang tế
Nguồn: history.go.kr
Quan hôn tang tế (관혼상제) chỉ 4 nghi lễ quan trọng nhất trong vòng đời của một người theo quan niệm của người Hàn xưa đó là lễ trưởng thành (quan/관), lễ kết hôn (hôn/혼), tang lễ (tang/상) và đám giỗ (tế/제).
Đây là nghi lễ mà mỗi người từ khi sinh ra đến khi từ trần đều phải trải qua và nó còn được gọi là nghi lễ gia đình (가정의례) vì thường được thực hiện ở nhà trước sự chứng kiến của gia đình.
Theo ghi chép từ thời Tam Quốc (삼국시대), do sự ảnh hưởng của Trung Quốc mà những lễ nghi như Hôn lễ và Đám tang đã dần hình thành một cách cơ bản.
Nhưng chỉ đến triều đại Joseon, khi Nho giáo xâm nhập và chiếm vị thế gần như độc tôn trong xã hội thì khái niệm Quan hôn tang tế mới rõ ràng. Lúc này, các nghi lễ Quan hôn tang tế được nhà nước tuyên truyền rộng rãi khắp cả nước.
Tuy nhiên, vào cuối triều đại Joseon và thời kỳ thuộc địa của Nhật Bản, việc thực hành nghi lễ trên đã bị đàn áp mạnh mẽ. Trong thời đại này, các phong tục tập quán gần như biến mất. Và quan niệm về lễ trưởng thành có thể được xem là nét văn hóa chịu ảnh hưởng từ phương Tây.
Thời gian trôi đi đến sau những năm 1960, khi quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa ngày càng phát triển, các nghi lễ gia đình đã dần không thực hiện trong phạm vi gia đình nữa.
Thay vào đó là sự xuất hiện của những hội trường đám cưới chuyên nghiệp, nhà tang lễ chuyên biệt,… và các ngành nghề liên quan, cùng với việc Hàn Quốc ngày nay có rất nhiều các tôn giáo cùng tồn tại nên khái niệm về Quan hôn tang tế không còn được coi trọng như xưa nữa.
Dưới đây, cùng mình tìm hiểu cụ thể về nghi lễ trong Quan hôn tang tế truyền thống nha~
Quan - Lễ trưởng thành
Nguồn: nculture
Lễ trưởng thành là nghi lễ quan trọng chính thức coi nam tròn 20 tuổi và nữ tròn 15 tuổi là người trưởng thành và được bảo đảm địa vị trong xã hội.
Lễ trưởng thành cho nam gọi là 관례 (gwanlye) và cho nữ là 계례 (gyelye). Trong lễ trưởng thành, nam nữ sẽ mặt quần áo hanbok truyền thống, nam sẽ đội nón 갓 (gat) và nữ thì cài trâm 비녀 (binyeo).
Và nghi lễ chỉ được thực hiện khi nhà đang không chịu tang và những người con thường phải biết rõ các lễ nghĩa cần thiết trong cuộc sống như ‘효경’ (Hiếu kính), ‘논어’ (Luận ngữ).
Nguồn: Newsis
Thời xưa coi trọng lễ trưởng thành còn hơn hôn lễ, dù chưa kết hôn nhưng nếu đã làm lễ trưởng thành thì được công nhận là người lớn, trở thành một thành phần của xã hội.
Nếu một người đã nhiều tuổi mà chưa trải qua lễ trưởng thành sẽ phải dùng kính ngữ với người ít tuổi hơn đã làm lễ trưởng thành.
Các nam thanh nữ tú đọc lời thề, sau đó cúi lạy các vị khách, uống ly rượu đầu tiên và chính thức trở thành người lớn. Vào buổi lễ, họ cũng đến thăm các đền thờ để báo với trời đất về việc trở thành một thanh niên có trách nhiệm trong xã hội.
Hôn – Lễ kết hôn
Hôn nhân là sự khởi đầu của một người. Hôn nhân đã được coi là một nghi lễ quan trọng từ thời xưa vì có những ghi chép liên quan đến hôn nhân xuất hiện từ thời Gojoseon (trước Công nguyên).
Lễ kết hôn không có quy định, thủ tục riêng theo tầng lớp xã hội nhưng nó rất đa dạng về quy mô tổ chức và đồ sính lễ.
Vào triều đại Joseon, lễ kết hôn mang ý nghĩa hai gia đình trở thành một chứ không chỉ là sự hòa hợp của một người nam và một người nữ nữa. Nhận thức này còn tồn tại cho đến ngày nay.
Lễ kết hôn truyền thống của Hàn Quốc thời xưa cũng có ăn hỏi, dạm ngõ, đính hôn,… nhà trai gửi quà sang nhà gái để cúng tổ tiên rồi đến đón dâu như Việt Nam.
Từ sau năm 1890, đạo Tin lành du nhập vào Hàn Quốc, quá trình xã hội hóa cũng dần hình thành và lễ kết hôn được tổ chức ở các nhà thờ, lễ giáo đường cũng trở nên phổ biến hơn.
Ngày nay, với sự du nhập của văn hóa phương Tây, lễ kết hôn được tổ chức theo phong cách phương Tây ở nhà hàng, khách sạn hay hội trường tổ chức đám cưới, nhưng một số lễ nghi trong hôn lễ truyền thống vẫn được nhiều người thực hiện. Có một số điểm lưu ý khi đến đám cưới của người Hàn mà người nước ngoài nhất định phải để ý!
Tang – Tang lễ
Nguồn: daesoon
Tang lễ là nghi lễ cuối cùng tiễn biệt một người trên đoạn đường sang thế giới bên kia nên nó được coi là quan trọng nhất trong 4 nghi lễ Quan hôn tang tế.
Từ thời Shilla đến thời Goryeo, các nghi thức trong tang lễ có sự pha trộn giữa Phật giáo và Nho giáo. Nhưng từ thời Joseon, khi Nho giáo chiếm ưu thế, nghi thức tang lễ theo Phật giáo đã không còn.
Đám tang truyền thống gồm các nghi lễ như Kobok (고복) – gọi hồn người chết, khâm liệm (습.염), chịu tang (성복), đưa tang (발인), hạ nguyệt (하관) vào đúng giờ lành ở nơi được chỉ dẫn theo lời thầy địa lý. Nghi lễ uje (우제) đề phòng linh hồn lạc khỏi thể xác đã được chôn cất. Sau cùng gia đình sẽ viết thư cảm ơn những người khách đã đến để chia buồn.
Nguồn: extmovie
Và đến thời nay, các nghi thức trong tang lễ đã được đơn giản hóa đi rất nhiều và người mất thường sẽ được mang đi hỏa tang rồi thả tro trôi sông hoặc chôn dưới gốc cây, hoặc đưa về nơi bảo quản tro hài riêng để tưởng nhớ.
Nếu ngày xưa, khi có người thân mất thì mọi người trong gia đình sẽ mặc đồ trắng thì ngày nay mọi người chủ yếu mặc đồ đen. Hiểu thêm về Văn hoá tang lễ ở Hàn sẽ giúp bạn có 1 cái nhìn khái quát hơn về văn hoá Hàn Quốc đó!
Tế - Đám giỗ
Nguồn: Yonhap news
Đám giỗ là nghi lễ dâng đồ cúng (gồm đồ ăn, rượu và hương nhang) để tưởng nhớ tổ tiên, những người đã khuất.
Cũng như Việt Nam, đồ cúng thường phải chuyển bị rất nhiều thứ. Nhưng ở Hàn có vẻ phức tạp hơn, loại thức ăn, hoa quả dâng cúng, vị trí xếp sắp đồ cúng cũng được quy định rõ ràng.
Thời xưa, đám giỗ thường được tổ chức vào 12 giờ đêm, vì người Hàn nghĩ đây là giờ linh thiêng của cõi âm. Ngoài ra, họ cũng đến thăm mộ, tảo mộ ông bà tổ tiên vào ngày tết Nguyên đán (설날) và tết Trung thu (추석).
Trên đây là phần giới thiệu của mình về Quan hôn tang tế (관혼상제) - 4 nghi lễ quan trọng trong đời người ở Hàn Quốc. Bạn thấy có giống với các nghi lễ ở Việt Nam mình không?
Hy vọng bài viết này đã mang đến thông tin hữu ích cho bạn. Nếu có bất kì câu hỏi gì, hãy để lại bình luận hoặc liên hệ với Creatrip qua email help@creatrip.com. Hẹn gặp lại các bạn tại các bài viết sau! Theo dõi Creatrip để nhận được những thông tin mới nhất nhé!