Lịch sử điện ảnh Hàn Quốc: từ lạc hậu đến phát triển và đột phá thành Hollywood Châu Á
Điện ảnh Hàn Quốc trải qua nhiều giai đoạn phát triển rồi khủng hoảng và những bước đột phá có sức ảnh hưởng lớn.
Xin chào! Chúng mình là Creatrip! Cùng khám phá Hàn Quốc với chúng mình nhé!
Nền công nghiệp điện ảnh Hàn Quốc đã hình thành và phát triển như thế nào để trở thành một trong những hình mẫu lý tưởng mà các nước châu Á cần phải học theo?
Hãy cùng tìm hiểu và phân tích 6 giai đoạn thăng trầm của nền điện ảnh Hàn Quốc nha!
Giai đoạn hình thành (trước 1945)
Nguồn: Naver
Căn cứ vào mẩu quảng cáo trên báo Hwang Seong thì buổi chiếu phim chính thức trước công chúng Hàn Quốc đầu tiên là ngày 23 tháng 6 năm 1903 tại xưởng máy của công ty điện lực Han Seong ở thủ đô Seoul.
Trước khi bị Nhật Bản chính thức đô hộ, tại thủ đô Seoul và các thành phố lớn của Hàn Quốc, các nhà hát được xây dựng hàng loạt, nhưng phần lớn do người Nhật làm chủ, chỉ một số ít là của người Hàn Quốc. Các bộ phim trình chiếu vào thời kỳ này đều được nhập khẩu từ châu Âu và Mỹ.
Nguồn: YTN
Ngày 27 tháng 10 năm 1919 là dấu mốc vô cùng quan trọng của ngành công nghiệp điện ảnh Hàn Quốc, đó là sự ra đời của bộ phim đầu tiên do người Hàn Quốc sản xuất với tựa đề Uirijeok Gutu (Sự trả thù chính đáng/의리적 구투).
Bộ phim được sản xuất theo thể loại Kino drama (Kịch No là sự kết hợp giữa biểu diễn kịch trên sân khấu với việc chèn thêm hình ảnh chuyển động), rất thịnh hành tại Nhật Bản từ năm 1897 đến năm 1915.
Bộ phim này gắn liền với tên tuổi của ông chủ nhà hát Dan Seong Sa người Hàn Quốc Park Seung Pil (1875-1932) và Kim Do San (1891-1921). Mặc dù đây không phải là bộ phim hoàn chỉnh nhưng có ý nghĩa vô cùng to lớn vì nó là tác phẩm nghệ thuật đầu tiên của Hàn Quốc, là tác phẩm thể hiện sự tự hào dân tộc ở việc nó được sản xuất bằng vốn của người Hàn Quốc.
Và, điều quan trọng hơn là sự ra đời của bộ phim mở đường cho sự ra đời của hàng loạt tác phẩm khác được làm theo lối kịch No như Shiwoojeong (1919), Jigi (1920), Janghanmong (1920)…
Năm 1966, chính phủ Hàn Quốc đã lấy ngày 27 tháng 10 là “Ngày điện ảnh” của Hàn Quốc.
Nguồn: Daum
Ngày 9 tháng 4 năm 1923, bộ phim câm Wonlha ui maengseo (Lời thề dưới ánh trăng) của đạo diễn Yun Baek Nam công chiếu, mở đầu cho thời đại phim câm tại Hàn Quốc.
Và chỉ trong khoảng 10 năm, từ năm 1926 đến năm 1935 đã có tới 7 công ty phim được thành lập và gần 80 tác phẩm ra đời với chất lượng ngày một nâng cao, trong đó phải kể đến bộ phim Arirang của đạo diễn Na Un Kyu công chiếu vào tháng 9 năm 1926.
Bộ phim được đánh giá cao về mặt nghệ thuật cũng như thông điệp mà nó muốn truyền tải là thay đổi nhận thức của người dân Hàn Quốc, đấu tranh giành độc lập, thoát khỏi ách thống trị của thực dân Nhật và nó trở thành nguồn cảm hứng cho các nhà sản xuất phim Hàn Quốc muốn sản xuất phim dựa trên nguyên tắc của chủ nghĩa hiện thực dân tộc.
Những năm cuối thập niên 30, ngành công nghiệp điện ảnh của Hàn Quốc chứng kiến sự xuất hiện của thể loại phim có tiếng. Năm 1935, bộ phim có tiếng đầu tiên của Hàn Quốc với tựa đề Chun Hyang Jeon (Xuân Hương truyện) do hai anh em Lee Pil Woo phụ trách ghi âm, hiện trường và Lee Myeong Woo làm đạo diễn và quay phim, công chiếu tại rạp Dan Seong Sa ngày 4 tháng 10.
Năm 1942, có thể nói là khoảng thời gian đen tối của điện ảnh Hàn Quốc khi Nhật Bản buộc đóng cửa các công ty điện ảnh của Hàn Quốc và thành lập công ty TNHH phim Chosun với mục tiêu sản xuất ra những bộ phim không dùng tiếng Hàn Quốc nhằm tạo ảo giác người Hàn Quốc không còn tồn tại, họ là người Nhật Bản.
Giai đoạn phát triển (1945 - 1954)
Nguồn: wikipedia
Ngày 15 tháng 8 năm 1945, Nhật đầu hàng quân đồng minh, bán đảo Hàn được giải phóng nhưng đặt dưới sự kiểm soát của quân đội Mỹ ở phía Nam, quân đội Liên Xô ở phía Bắc vĩ tuyến 38.
Trước sự chi phối của xu hướng chính trị, xã hội, giới điện ảnh Hàn Quốc bắt đầu hình thành một trật tự mới.
- Năm 1945, thành lập Hội kiến thiết điện ảnh Chosun, đạo diễn Yun Baek Nam được bầu làm Chủ tịch.
- Năm 1946, hội sinh viên thành lập Hội đồng minh điện ảnh Chosun và Câu lạc bộ đạo diễn điện ảnh Chosun.
- Cũng trong năm 1946, quân đội Mỹ thực thi pháp lệnh điện ảnh mới tại Hàn Quốc, Hội kiến thiết điện ảnh Chosun được giao sản xuất phim tài liệu cho quân đội Mỹ.
Bộ phim Jayu Manse (Tự do muôn năm, 1946) của đạo diễn Choi In Gyu là bộ phim khởi đầu cho thể loại phim giải phóng thoát khỏi ách thống trị của đế quốc Nhật. Bộ phim ca ngợi tinh thần yêu nước, chống Nhật mạnh mẽ và nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của khán giả.
Nguồn: ilovecharacter
Trong những năm chiến tranh 50-53, ngành điện ảnh Hàn Quốc gặp vô vàn khó khăn, những thành tựu đạt được từ trước bị chiến tranh phá hủy hoàn toàn, việc sản xuất phim gặp nhiều trở ngại do thiếu nhân lực, tài chính, trang thiết bị kỹ thuật.
Mỗi năm ngành điện ảnh Hàn Quốc chỉ sản xuất được khoảng 5-6 bộ phim, tiêu biểu như Heungbu wa Nolbu (1950) của Lee Kyeong Soon, Nakdonggang (1952) của Jeon Chang Geun,...
Nguồn: khariles
Sau thỏa thuận ngừng bắn năm 1953, tổng thống Hàn Quốc Rhee Syngman (Lý Thừa Vãn) tuyên bố miễn thuế cho các rạp chiếu phim với hy vọng vực dậy ngành công nghiệp điện ảnh của Hàn Quốc.
Đặc biệt, Chính phủ còn thành lập Trường nghệ thuật Seo Ra Byeol với mục đích đào tạo ra những nhà làm phim lỗi lạc cho Hàn Quốc. Bên cạnh đó, các chương trình viện trợ của nước ngoài cho Hàn Quốc về công nghệ và thiết bị sản xuất phim cũng tạo đà cho sự hồi sinh của điện ảnh Hàn Quốc những năm sau này.
Giai đoạn hoàng kim (1955-1962)
Nguồn: Naver
Có thể nói, những năm cuối thập niên 50 là giai đoạn hoàng kim của điện ảnh Hàn Quốc. Ngành điện ảnh Hàn Quốc phát triển không chỉ bởi số lượng phim sản xuất tăng vọt từ 8 phim năm 1954 lên tới 108 phim vào năm 1959 mà còn được đánh dấu bởi sự xuất hiện của các nhà sản xuất phim mới, các trang thiết bị, trường quay phục vụ sản xuất phim hiện đại.
Trong thời gian này, khán giả cũng trở lại với các rạp chiếu phim, điển hình là bộ phim Xuân Hương truyện (phiên bản 1955) đã thu hút tới 200 nghìn lượt khán giả, chiếm 10% dân số Seoul lúc bấy giờ.
Năm 1956, bộ phim The Wedding Day (시집가는 날/ Ngày em đi lấy chồng) của đạo diễn Lee Byeong Il đã đoạt giải thưởng phim hài kịch hay nhất tại Liên hoan phim châu Á lần thứ 4. Đây là lần đầu tiên điện ảnh Hàn Quốc được thế giới biết đến.
Khủng hoảng (1962-1979)
Nguồn: Daum
Thời kì khủng hoảng của điện ảnh Hàn Quốc được tính từ năm 1962 khi chính quyền của tướng Park Chung Hee lên nắm quyền. Chính phủ Park Chung Hee đã ngay lập tức tăng sự kiểm soát của nhà nước đối với công nghiệp điện ảnh.
Năm 1963, nhà độc tài Park Chung Hee đã ban hành luật điện ảnh rất khắt khe gây ảnh hưởng nghiêm trọng cho sự phát triển của ngành công nghiệp này như hạn chế số lượng các công ty điện ảnh, kiểm soát mọi mặt về số lượng phim phát hành, đề tài phim, vấn đề công chiếu. Chỉ trong vòng một năm, số lượng phim sản xuất giảm từ 71 xuống còn 16.
Sự kiểm soát của nhà nước lên đến đỉnh cao vào giữa và cuối thập niên 1970 đã phá hủy gần như toàn bộ những giá trị nghệ thuật điển ảnh Hàn Quốc xây dựng được trong những năm trước đó.
Thêm vào đó điện ảnh cũng phải chịu sự cạnh tranh quyết liệt của một loại hình giải trí mới, truyền hình, vốn phát triển đột ngột từ cuối thập niên 1960. Năm 1979, lượng khán giả đến rạp phim giảm chỉ còn 1/3 so với 10 năm trước đó (65 triệu lượt người xem năm 1979 so với 173 triệu lượt người xem năm 1969).
Phục hồi (1980-1999)
Nguồn: Yonhap news
Sau những biến cố lịch sử, sau những khủng hoảng, điện ảnh Hàn Quốc bước vào sự phục hồi.
Trước đây, việc sản xuất phim độc lập bị coi là bất hợp pháp, nhưng giờ đây được phép trong những trường hợp nhất định, cho phép liên kết các công ty điện ảnh nhỏ thành một tập đoàn lớn.
Kết quả là vào cuối những năm 1980, một thế hệ mới các nhà sản xuất trẻ đã bước vào ngành công nghiệp điện ảnh và cách làm phim mới có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của nền điện ảnh Hàn Quốc sau này.
Thập niên 1980 chứng kiến sự trở lại rạp chiếu phim của công chúng và sự thừa nhận quốc tế đối với điện ảnh Hàn Quốc mà cao điểm là giải thưởng nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất dành cho Kang Su Yeon tại Liên hoan phim Venice 1987.
Nguồn: Daum
Năm 1988, có hai biến cố lớn ảnh hưởng đến kỹ nghệ điện ảnh Hàn Quốc: Tổng thống Roh Tae Woo ban hành hiến pháp mới cho phép bãi bỏ dần luật kiểm duyệt chính trị và quyết định thôi áp dụng các hạn chế đối với việc nhập phim nước ngoài.
Đạo diễn Park Kwang Soo là người sớm biết tận dụng sự cởi mở trong kiểm duyệt để cho ra các bộ phim như 'Chilsu & Mansu' (1988), 'Black Republic' (1990)...
Năm 1988, thực thi chính sách bãi bỏ hạn chế nhập khẩu đối với phim nước ngoài, các công ty Hollywood bắt đầu thiết lập văn phòng chi nhánh tại Hàn Quốc, trực tiếp nhập khẩu, phân phối phim Mỹ tại Hàn Quốc.
Kể từ đây, phim Hàn Quốc vấp phải sự cạnh tranh với phim đến từ Mỹ và kết quả là phim nội địa mất dần thị trường trong nước, thậm chí năm 1993, điện ảnh Hàn Quốc chỉ chiếm 16% thị phần.
Đột phá và phát triển mạnh mẽ (Từ năm 1999 đến nay)
Nguồn: extmovie
Bước đột phá của nền công nghiệp điện ảnh Hàn Quốc đến năm 1999 với bộ phim bom tấn Shiri (쉬리), bước cách mạng về thương mại hóa điện ảnh. Tuy bộ phim đầu tiên do tư nhân (hãng Samsung) tài trợ đã được thực hiện từ năm 1992 nhưng phải chờ đến Shiri điện ảnh Hàn Quốc mới thực sự tìm được hướng đi mới thu hút khán giả.
Shiri đã thành công vang dội về mặt thương mại khi bán được tới 2 triệu vé chỉ tính riêng ở Seoul và trở thành bộ phim ăn khách nhất lịch sử điện ảnh Hàn Quốc, vượt qua các bộ phim bom tấn nổi tiếng của Hollywood như Titanic hay Ma trận (The Matrix).
Một bước tiến nữa về thể loại của điện ảnh Hàn Quốc là bộ phim Cô nàng ngổ ngáo (엽기적인 그녀, 2001), một bộ phim tình cảm – hài không chỉ ăn khách ở Hàn Quốc mà còn được ưa thích ở nhiều nước châu Á. Bộ phim này đã mở đầu cho trào lưu phim tình cảm hài vốn là thế mạnh của điện ảnh Hàn Quốc.
Nguồn: ohmynews
Những bộ phim tình cảm của Hàn Quốc cũng bắt đầu được Hollywood chú ý và một số phim đã được mua bản quyền để làm lại (remake), trong số này bộ phim Il Mare (시월애, 2000) đã được làm lại thành một tác phẩm Hollywood có tựa đề Ngôi nhà bên hồ (Lake House, 2006) với sự góp mặt của 2 ngôi sao là Sandra Bullock và Keanu Reeves.
Bộ phim đạt giải cao nhất trong số các liên hoan phim có lẽ là Oldboy (올드보이, 2003) của đạo diễn Park Chan-wook, tác phẩm này đã đoạt Giải thưởng lớn (Grand Prix) tại Liên hoan phim Cannes, tức là chỉ xếp sau bộ phim đoạt giải Cành cọ vàng năm đó là Fahrenheit 9/11.
Trong Liên hoan phim Cannes năm 2007, nữ diễn viên Hàn Quốc Jeon Do-yeon cũng đã giành giải Nữ diễn viên xuất sắc nhất.
Mới đây nhất là trong năm 2020, nền điện ảnh Hàn Quốc liên tiếp đón nhận những giải thưởng Oscar danh giá. Phim 'Ký sinh trùng' (Parasite) của đạo diễn Bong Joon-ho đã chiến thắng 4 tượng vàng ở các hạng mục 'Kịch bản xuất sắc nhất', 'Phim quốc tế xuất sắc nhất', 'Đạo diễn xuất sắc nhất', và giải thưởng lớn 'Phim hay nhất'.
Tháng 4 năm 2021, nữ diễn viên gạo cội Hàn Quốc Youn Yuh-jung (74 tuổi) với vai diễn người bà trong phim điện ảnh "Minari” đã được xướng tên nhận giải ở hạng mục 'Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất'.
Trải qua biết bao thăng trầm, giờ đây có thể nói, điện ảnh Hàn Quốc đang ngày một lớn mạnh, trở thành một trong những đất nước có nền điện ảnh lớn trong khu vực Châu Á và điều đó được cụ thể hóa trong Làn sóng văn hóa Hàn Quốc đang lan tỏa khắp thế giới.
Hy vọng bài viết này đã mang đến thông tin hữu ích cho bạn. Nếu có bất kì câu hỏi gì, hãy để lại bình luận hoặc liên hệ với Creatrip qua email help@creatrip.com. Hẹn gặp lại các bạn tại các bài viết sau! Theo dõi Creatrip để nhận được những thông tin mới nhất nhé!